Kiến thức Y học cổ truyền gồm những gì? Có quan trọng không?

Y học cổ truyền là những kinh nghiệm chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe của ông cha ta được tích lũy qua hàng ngàn năm. Dưới đây là những kiến thức Y học cổ truyền mà bạn nên biết để giúp bảo tồn giá trị văn hóa cũng như mở ra nhiều cơ hội ứng dụng hiệu quả trong Y học hiện đại.

Kiến thức Y học cổ truyền có quan trọng không?

Kiến thức Y học cổ truyền (YHCT) có vai trò rất quan trọng bởi các lý do sau:

• Góp phần duy trì và bảo vệ sức khỏe cộng đồng: Nguyên lý của YHCT là phòng bệnh hơn chữa bệnh. Do đó, bên cạnh việc điều trị, YHCT hướng dẫn con người cách sống điều độ, ăn uống theo mùa, vận động hợp lý và giữ tinh thần lạc quan. Các phương pháp dưỡng sinh có thể giúp bệnh nhân cân bằng tâm lý, tăng cường sức đề kháng và ngăn ngừa bệnh tật. Đặc biệt, trong xã hội hiện đại, nhiều người gặp căng thẳng và bệnh mạn tính do lối sống nên rất cần sự trợ giúp của các phương pháp YHCT.
• Hiệu quả trong điều trị nhiều bệnh mãn tính: YHCT là khả năng điều trị các bệnh lý mãn tính và khó chữa theo phương pháp Tây y như đau nhức xương khớp, viêm dạ dày, mất ngủ, rối loạn tiêu hóa, cao huyết áp, tiểu đường,... YHCT sẽ sử dụng thuốc Đông y kết hợp với châm cứu, xoa bóp hoặc thay đổi lối sống giúp cải thiện sức khỏe toàn diện thay cho người bệnh.
• Là di sản văn hóa – tri thức dân tộc quý báu: YHCT là kết tinh của tri thức dân tộc qua hàng ngàn năm lịch sử thông qua các bài thuốc cổ, các phương pháp chẩn đoán và trị liệu. Chính vì vậy, YHCT không chỉ có giá trị y học mà còn mang tính văn hóa sâu sắc.
• Hỗ trợ và kết hợp hiệu quả với Y học hiện đại: YHCT có khả năng kết hợp hiệu quả với Tây y trong nhiều trường hợp như điều trị ung thư, phục hồi sau tai biến mạch máu não,... giúp bệnh nhân phục hồi và giảm biến chứng. Sự kết hợp này giúp tận dụng thế mạnh của cả hai nền y học cũng như mang lại hiệu quả điều trị cao hơn và toàn diện hơn cho xã hội.
• Chi phí điều trị phù hợp, dễ tiếp cận: Chữa bệnh bằng YHCT rất kinh tế và có khả năng tiếp cận tốt tại nhiều nơi, đặc biệt ở các khu vực nông thôn và vùng sâu, vùng xa. Các bài thuốc của YHCT thường dùng các cây cỏ, thảo dược có trong vườn nhà nên người dân có thể giảm được chi phí chữa bệnh. Bên cạnh đó, các phương pháp chữa bệh không dùng thuốc cũng rất phổ biến và dễ thực hiện khiến cho YHCT trở thành một lựa chọn hợp lý đối với những người có thu nhập thấp hoặc không có điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế hiện đại thường xuyên.
• Phù hợp với xu hướng y học toàn diện: YHCT không chỉ trung vào điều trị triệu chứng cụ thể mà còn tìm cách điều hòa tổng thể cơ thể, loại bỏ gốc rễ gây bệnh và duy trì sự cân bằng âm dương. Đây chính là xu hướng y học hiện đại với quan điểm chữa bệnh không chỉ là uống thuố, mà còn là thay đổi lối sống và chăm sóc tâm hồn của người bệnh.

Những kiến thức Y học cổ truyền bạn nên biết

Y học cổ truyền là một kho tàng tri thức quý báu của dân tộc. Tuy Y học hiện đại ngày càng phát triển nhưng YHCT vẫn luôn giữ vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe toàn diện cho cộng đồng. Dưới đây là những kiến thức cơ bản về YHCT mà bạn nên biết:

Những kiến thức Y học cổ truyền bạn nên biết

Nguyên lý nền tảng: Âm dương – Ngũ hành

YHCT dựa trên triết lý cổ phương Đông. Theo đó, sự cân bằng giữa âm và dương trong cơ thể là điều kiện để duy trì sức khỏe và khi mất cân bằng, bệnh sẽ phát sinh. Ví dụ như âm hư sinh nội nhiệt hay dương hư gây lạnh.

Bên cạnh đó, học thuyết Ngũ hành (Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ) được dùng để lý giải mối liên hệ giữa các tạng phủ trong cơ thể. Mỗi hành tương ứng với một tạng phủ và một chức năng sinh lý nhất định. Theo đó, người thầy thuốc có thể xác định nguyên nhân bệnh và đưa ra phép điều trị phù hợp thôgn qua mối quan hệ giữa các tạng phủ.

Tạng phủ và khí – huyết – kinh lạc

YHCT quan niệm rằng cơ thể con người gồm ngũ tạng (Tâm, Can, Tỳ, Phế, Thận) và lục phủ (Đởm, Vị, Tiểu trường, Đại trường, Bàng quang, Tam tiêu). Các tạng phủ không hoạt động độc lập mà liên hệ mật thiết thông qua các đường dẫn truyền khí và huyết đi khắp cơ thể. Do đó, khi khí huyết bị ứ trệ hoặc tạng phủ rối loạn thì bệnh sẽ xuất hiện.

Khí là năng lượng sống, huyết là vật chất nuôi dưỡng các cơ quan và kinh lạc đóng vai trò là "cầu nối" giúp khí huyết vận hành và đảm bảo sự điều hòa giữa các tạng phủ. Chính vì vậy, YHCT luôn hướngd dếnđiều hòa khí huyết, điều chỉnh tạng phủ và khai thông kinh lạc để phục hồi sự cân bằng và sức khỏe cho cơ thể của bệnh nhân.

Phương pháp chẩn đoán bệnh

YHCT chẩn đoán bệnh bằng 4 phương pháp như sau:

• Vọng (quan sát);
• Văn (nghe, ngửi);
• Vấn (hỏi bệnh);
• Thiết (bắt mạch, sờ nắn).

Theo đó, các phương pháp này hỗ trợ lẫn nhau để người thầy thuốc đưa ra nhận định toàn diện về bệnh tình. Thầy thuốc sẽ xem lưỡi, sắc mặt, nghe tiếng nói, hỏi triệu chứng và bắt mạch để đánh giá được tình trạng âm dương, khí huyết và tạng phủ bên trong cơ thể. Nhờ đó, họ đưa ra hướng điều trị phù hợp với từng thể trạng và căn nguyên cụ thể của bệnh nhân.

Các phương pháp điều trị đa dạng

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, YHCT còn điều trị bệnh bằng các phương pháp không dùng thuốc như: châm cứu, xoa bóp – bấm huyệt, giác hơi, cạo gió, khí công, dưỡng sinh,... Các phương pháp này có thể được sử dụng độc lập hoặc kết hợp linh hoạt nhằm kích thích cơ thể tự chữa lành, cải thiện tuần hoàn, giảm đau và tăng cường hệ miễn dịch cho người bệnh. Đây chính là lựa chọn an toàn và hiệu quả cho những bệnh nhân không muốn lạm dụng thuốc tây, đồng thời tạo nên nét đặc sắc và hiệu quả lâu dài cho ngành YHCT.

Sử dụng dược liệu thiên nhiên

Y học cổ truyền thường sử dụng dược liệu có nguồn gốc từ thiên nhiên để phòng và chữa bệnh như được khai thác từ thảo dược, khoáng vật và động vật. Mỗi vị thuốc có tính vị (nóng – lạnh, chua – cay – đắng – ngọt) và quy kinh khác nhau. Bên cạnh đó, có rất nhiều dược liệu không chỉ có tác dụng điều trị mà còn giúp bồi bổ cơ thể, nâng cao sức đề kháng.

Khi bốc thuốc, thầy thuốc sẽ phối ngũ theo nguyên tắc quân – thần – tá – sứ để tăng hiệu quả và giảm độc tính. Điều này không chỉ thân thiện với cơ thể mà còn ít gây tác dụng phụ nếu dùng đúng cách. Hiện nay, xã hội đang có xu hướng trở về với tự nhiên và chăm sóc sức khỏe bền vững, do đó dược liệu Đông y ngày càng được ưa chuộng.

Dưỡng sinh và phòng bệnh theo mùa

YHCT nhấn mạnh việc sống thuận theo tự nhiên và điều chỉnh ăn uống – sinh hoạt – luyện tập theo mùa. Mỗi mùa có đặc điểm khí hậu riêng, ảnh hưởng trực tiếp đến tạng phủ và sức khỏe con người. Do đó, người bệnh cần chủ động chăm sóc sức khỏe theo mùa để duy trì sự cân bằng âm dương cũng như nâng cao thể trạng và phòng ngừa bệnh tật.

Người bệnh sẽ ăn uống phù hợp theo mùa, tập luyện khí công – thái cực quyền, giữ tinh thần an lạc, ngủ nghỉ điều độ và dùng thuốc bổ hợp lý để giúp cơ thể thích nghi với thời tiết và giảm nguy cơ phát sinh bệnh lý theo chu kỳ khí hậu.

Vai trò trong điều trị bệnh hiện đại

Y học cổ truyền đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ Y học hiện đại điều trị các bệnh như đau nhức xương khớp, mất ngủ, rối loạn tiêu hóa, tai biến mạch máu não, ung thư, tiểu đường, cao huyết áp,… Bên cạnh đó, các liệu pháp như châm cứu, xoa bóp bấm huyệt và sử dụng thảo dược thiên nhiên giúp giảm tác dụng phụ của thuốc tây y và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Sự kết hợp giữa Y học cổ truyền và Y học hiện đại đã mở ra hướng đi mới trong chăm sóc sức khỏe toàn diện cho cộng đồng. Hiện nay, rất nhiều bệnh viện, phòng khám đã áp dụng mô hình này nhằm tối ưu hiệu quả chữa bệnh. Điều này cho thấy, Y học cổ truyền là cầu nối quan trọng trong hệ thống y tế hiện đại.

Hiểu đúng để dùng đúng

Tuy YHCT có nhiều ưu điểm nhưng không phải là phép màu chữa bách bệnh. Do đó, thầy thuốc cần am hiểu về nguyên lý âm dương, ngũ hành, khí huyết và kinh lạc. Nếu bạn tự ý sử dụng thuốc, phương pháp không đúng cách có thể dẫn đến tác dụng phụ hoặc làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Chính vì vậy, người bệnh cần tìm đến thầy thuốc có chuyên môn, kiên nhẫn và tuân thủ đúng phác đồ điều trị, kết hợp với lối sống lành mạnh để đạt hiệu quả tối ưu. Người dùng cần hiểu đúng và sử dụng đúng để phát huy tối đa giá trị của YHCT cũng như góp phần bảo vệ sức khỏe cho người bệnh.

Làm thế nào để tiếp thu kiến thức Y học cổ truyền tốt nhất?

Dưới đây là một số phương pháp hiệu quả giúp bạn tiếp cận và học tập YHCT một cách tốt nhất:

• Nắm vững các khái niệm lý thuyết cơ bản;
• Hiểu rõ học thuyết bệnh sinh và nguyên tắc điều trị trong YHCT;
• Để ghi nhớ dễ dàng hơn, bạn hãy sử dụng sơ đồ tư duy và bảng hệ thống kiến thức;
• Kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, không chỉ học lý thuyết suông;
• Chủ động tham gia thực tập tại bệnh viện YHCT hoặc phòng chẩn trị để nâng cao kiến thức thực tế;
• Quan sát giảng viên, thầy thuốc khám và điều trị để học hỏi kinh nghiệm lâm sàng;
• Học tập từ sách giáo khoa chính thống của các trường Y Dược cổ truyền, đọc thêm nhiều sách kinh điển trong ngành;
• Theo dõi giảng viên, lương y có chuyên môn và uy tín trong ngành trên các nền tảng xã hội;
• Học từ thực tiễn và kinh nghiệm dân gian thông qua các bài thuốc dân gian được lưu truyền;
• Học hỏi từ người cao tuổi, lương y địa phương về cây thuốc nam và cách dùng;
• Không học thuộc lòng máy móc mà cần hiểu bản chất vấn đề để xác định đúng pháp trị và bài thuốc;
• Kiên trì và học hỏi không ngừng các kiến thức mới trong ngành;
• Luyện tập thường xuyên để thành thạo kỹ năng chẩn đoán và điều trị;
• Kết hợp với kiến thức Y học hiện đại để tối ưu hiệu quả điều trị;
• Hiểu cơ chế tác dụng để tư vấn, giải thích cho bệnh nhân dễ hiểu hơn.

Cao đẳng Y khoa Phạm Ngọc Thạch – địa chỉ đào tạo kiến thức YHCT chất lượng

Trong bối cảnh nhu cầu chăm sóc sức khỏe bằng phương pháp YHCT ngày càng tăng cao như hiện này thì việc lựa chọn một cơ sở đào tạo uy tín là điều vô cùng quan trọng với những ai mong muốn theo đuổi ngành nghề này. Tại TPHCM, Cao đẳng Y khoa Phạm Ngọc Thạch được đánh giá là một trong những địa chỉ đào tạo kiến thức Y học cổ truyền bài bản và sát thực tiễn nhất hiện nay.

Cao đẳng Y khoa Phạm Ngọc Thạch – địa chỉ đào tạo kiến thức YHCT chất lượng

Trường tự hào nhiều năm là đơn vị đào tạo chất lượng được đông đảo bạn trẻ lựa chọn để khởi đầu hành trình trở thành Y sĩ Y học cổ truyền của bản thân. Hàng năm, Nhà trường xét tuyển Trung cấp Y học cổ truyền bằng học bạ với điều kiện thí sinh đỗ tốt nghiệp THPT. Sinh viên sẽ được đào tạo trong 2 năm với đội ngũ giảng viên là các Bác sĩ, Y sĩ giàu kinh nghiệm đang công tác trong ngành. Chính vì vậy, các bạn không chỉ được truyền đạt kiến thức chuyên môn mà còn được chia sẻ kinh nghiệm lâm sàng thực tế để nâng cao khả năng làm việc của bản thân sau khi ra trường.

Chương trình đào tạo ngành YHCT được trường xây dựng bài bản, kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành. Bên cạnh đó, với hệ thống phòng thực hành hiện đại và liên kết với các phòng khám, bệnh viện Y học cổ truyền sẽ giúp sinh viên tiếp xúc và trau dồi kiến thức thực tế cũng như rèn luyện kỹ năng chuyên môn ngay từ khi còn ngồi trên ghế Nhà trường.

Sau khi tốt nghiệp, các bạn sẽ được cấp bằng Cử nhân Y học cổ truyền chính quy và có giá trị trên toàn quốc. Sinh viên có thể ứng tuyển vào nhiều vị trí công việc tại các bệnh viện, phòng khám. Hàng năm, Nhà trường đưa ra mức học phí phù hợp với phần đông gia đình kèm theo đó là nhiều chính sách miễn giảm và học bổng giá trị cho sinh viên có thành tích học tập xuất sắc. Có thể thấy, Cao đẳng Y khoa Phạm Ngọc Thạch là lựa chọn lý tưởng dành cho những bạn trẻ yêu thích Y học cổ truyền và muốn gắn bó lâu dài với lĩnh vực này.

Bài viết trên đã cung cấp toàn bộ thông tin chi tiết về kiến thức Y học cổ truyền để các bạn có thể tham khảo và nắm rõ. Kiến thức Y học cổ truyền là nền tảng quan trọng giúp bảo tồn, phát huy giá trị y học dân tộc cũng như góp phần nâng cao sức khỏe cho cộng đồng. Do đó, các bạn cần hiểu và áp dụng đúng đắn những tinh hoa kiến thức này để xây dựng các phương pháp chăm sóc sức khỏe an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân.