Thuốc Cisplatin được chỉ định điều trị các bệnh ung thư khác nhau như ung thư tế bào sinh dục di căn, ung thư buồng trứng kháng thuốc giai đoạn muộn, ung thư bàng quang kháng thuốc giai đoạn muộn...
Cisplatin là thuốc gì?
Cisplatin là một hợp chất platinum, chỉ có dạng đồng phần cis mới có hoạt tính. Thuốc có tác dụng độc với các tế bào, chống u và thuộc loại các chất alkyl hóa.
Thuốc Cisplatin được chỉ định các bệnh ung thư khác nhau.
Thành phần chính là Cisplatin, thuốc được bào chế theo dạng dung dịch tiêm hàm lượng là 10mg/20ml, 25mg/50ml và 50mg/100ml; dung dịch đậm đặc để pha tiêm truyền hàm lượng là 10mg, 25mg và 50mg.
Tác dụng của thuốc Cisplatin
Cisplatin có khả năng tạo ra liên kết chéo bên trong và ở giữa chuỗi DNA làm thay đổi cấu trúc và ức chế sự tổng hợp DNA. Thuốc cũng ức chế sự tổng hợp protein và RNA. Chính vì vậy, theo các bác sĩ, chuyên khoa Cao đẳng Dược HN, Cisplatin được chỉ định điều trị các loại bệnh ung khác nhau gồm:
- Ung thư tế bào sinh dục di căn
- Ung thư buồng trứng kháng thuốc giai đoạn muộn
- Ung thư bàng quang kháng thuốc giai đoạn muộn không còn khả năng điều trị tại chỗ bằng phẫu thuật hay tia xạ
- Ung thư tế bào vẩy kháng thuốc.
Thuốc Cisplatin có thể được dùng đơn thuần hoặc phối hợp với các thuốc khác để điều trị bệnh.
>> Có thể bạn đọc quan tâm:
- Những thông tin cần biết về thuốc trị bệnh phong Clofazimin
- Clonazepam là thuốc gì? Liều lượng và cách dùng thế nào?
Liều lượng và cách dùng
* Liều lượng:
Thuốc Cisplatin có thể dùng cho cả người lớn và trẻ em, tuy nhiên, cần phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không được tự ý tăng hoặc giảm liều, bỏ liều vì có thể làm gia tăng các tác dụng phụ gây hại cho sức khỏe người dùng.
- Điều trị bằng thuốc Cisplatin đơn độc: liều thường dùng là 50 - 100mg/m2 diện tích cơ thể, truyền tĩnh mạch cách nhau từ 6 - 8 giờ/lần hoặc có thể truyền tĩnh mạch chậm liều lượng là 15 - 20mg/m2/lần mỗi đợt kéo dài 5 ngày và khoảng cách của mỗi đợt điều trị là 3 - 4 tuần.
Cần điều chỉnh giảm liều ở bệnh nhân có chức năng tủy xương bị suy giảm. Với dung dịch thuốc và hợp dịch không có chất kháng khuẩn, do đó cần truyền ngay sau khi pha thuốc và cần đảm bảo truyền xong trong vòng 24 giờ.
- Điều trị phối hợp: Cisplatin thường được dùng phối hợp với các thuốc chống ung thư.
- Phối hợp điều trị ung thư tinh hoàn: Vinblastin, bleomycin, actinomycin D.
- Ðiều trị ung thư buồng trứng: Cisplatin thường phối hợp với Cyclophosphamid, doxorubicin, hexamethylmelamin, 5 - fluorouracil.
- Ðiều trị ung thư đầu và cổ: Cisplatin phối hợp với Bleomycin, methotrexat.
- Điều trị tiếp với thuốc Cisplatin: chỉ được thực hiện khi creatinin huyết thanh dưới 140 micromol/lít và (hoặc) urê huyết dưới 9 micromol/lít; các thành phần của máu ngoại biên ở mức chấp nhận được gồm tiểu cầu ít nhất 100000/mm3, bạch cầu ít nhất 4000/mm3. Ngoài ra, cần đo thính lực trước và trong khi dùng thuốc.
* Cách dùng:
Cần truyền đủ nước cho bệnh nhân trước và sau 24 giờ được tiêm truyền Cisplatin nhằm đảm bảo lượng nước tiểu thải ra tốt và hạn chế tối đa thuốc gây độc cho thận.
- Truyền nước trước khi điều trị: có thể truyền tĩnh mạch 2 lít hỗn hợp glucose 5% với 1/3 đến 1/2 dung dịch natri clorid 0.9% và truyền trong 12 giờ. Đầu tiên là hòa cisplatin vào 1 lít dung dịch natri clorid 0.9% và tiêm truyền cùng với 500ml dung dịch mannitol 15% trong vòng 6 - 8 giờ. Lượng nước tiểu được bài tiết phải trên 100ml/giờ trong thời gian truyền thuốc, nếu lượng tiểu tiện ít hơn cần ngừng truyền cisplatin cho đến khi mức bài niệu đạt trên 100 ml/giờ.
- Truyền dịch sau khi dùng thuốc: được tiến hành trong vòng 24 giờ để duy trì lượng nước tiểu, tránh gây thương tổn thận. Trường hợp thuốc ra ngoài tĩnh mạch, phải ngừng truyền và chuyển qua một tĩnh mạch khác.
Tác dụng phụ của thuốc Cisplatin
Cisplatin có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn và thường là khá nặng. Do đó, cần nhanh chóng gặp bác sĩ để có biện pháp xử lý kịp thời sau khi xuất hiện các triệu chứng bất thường sau đây:
- Có biểu hiện buồn nôn và nôn mửa thường xảy ra sau khi dùng thuốc từ 1 - 4 giờ và có thể kéo dài tới 1 tuần. Do đó, cần ngừng thuốc khí phát hiện triệu chứng này.
- Thuốc có thể gây độc cho thận, tác dụng gây độc càng kéo dài và nghiêm trọng hơn nếu dùng thuốc Cisplatin lặp lại nhiều đợt.
- Độc tính nhẹ trên tủy xương cũng có thể xuất hiện với các biểu hiện giảm bạch cầu, tiểu cầu từ đó dẫn tới thiếu máu. Tuy nhiên, các triệu chứng này thường được hồi phục sau khi ngưng điều trị.
- Xuất hiện các phản ứng phản vệ như phù mặt, thở khò khè, nhịp tim nhanh bất thường, phát ban và có dấu hiệu hạ huyết áp. Phản ứng phụ này thường xảy ra sau khi dùng thuốc được vài phút. Tuy nhiên, có thể kiểm soát bằng cách tiêm tĩnh mạch adrenalin, corticoid hoặc thuốc kháng histamin.
- Người bệnh có thể ù tai hoặc mất thính lực ở tần số cao. Độc tính tai càng nghiêm trọng đối với trẻ em, do đó phải theo dõi chặt chẽ chức năng nghe trong khi điều trị.
- Cisplatin cũng có thể làm giảm magnesie và calci máu với các biểu hiện như bị kích thích, giật rung cơ, co thắt khớp bàn tay và bàn chân hoặc co cứng cơ.
- Có thể tăng acid uric máu, đặc biệt khi dùng thuốc liều lớn hơn 50mg/m2. Ngoài ra, có thể ảnh hưởng tới thần kinh như bệnh thần kinh ngoại biên với các biểu hiện như mất phản xạ, mất cảm thụ bản thân và có cảm giác chấn động, nhất là khi dùng Cisplatin liều cao.
»»» Xem thông tin tuyển sinh Cao đẳng Y Dược Hà Nội ««<
Thuốc Cisplatin có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn như u tai, mất thính lực.
Những lưu ý khi dùng Cisplatin
- Cisplatin có thể gây độc cho thận: Suy thận do dùng Cisplatin hầu hết là do liên quan đến liều dùng và tích lũy thuốc. Do đó, trước và sau khi điều trị bằng Cisplatin cần truyền nước cho bệnh nhân để giảm độc cho thận. Cần đợi cho chức năng thận trở về bình thường trước khi điều trị đợt tiếp theo.
- Ức chế tủy: Cisplatin có thể gây độc cho máu. Tỷ lệ tiểu cầu và bạch cầu tuần hoàn trong máu thấp nhất thường xảy ra giữa ngày thứ 18 - 23. Tình trạng này càng rõ ràng hơn khi dùng quá liều 50mg/m2. Bệnh nhân chỉ nên dùng thuốc tiếp theo sau khi lượng tiểu cầu cao hơn 100.000/mm3 và bạch cầu cao hơn 4000/mm3.
- Gây thiếu máu: huyết sắc tố giảm dưới 2g% thường xảy ra ở hầu hết bệnh nhân điều trị bằng Cisplatin. Trường hợp thiếu máu nặng cần kịp thời truyền hồng cầu.
- Độc cho tai: thường xảy ra do thuốc tích lũy và dùng liều cao kéo dài. Các dấu hiệu dễ nhận biết là ù tai và mất thính lực. Tần số và độ nghiêm trọng của các rối loạn về thính giác gia tăng khi điều trị nhiều đợt lặp đi lặp lại và tổn thương có thể không hồi phục được.
- Không dùng Cisplatin đối với bệnh nhân dị ứng với thành phần của thuốc vì có thể dẫn tới nguy cơ sốc phản vệ.
Trên đây, là những thông tin khái quát về thuốc Cisplatin, để biết thêm thông tin chi tiết xin liên hệ với Cao đẳng Y Dược Hà Nội theo địa chỉ:
Trường Cao đẳng Y Khoa Phạm Ngọc Thạch đào tạo Cao đẳng Y Dược tại Hà Nội
Cơ sở 1: Km14 Đường Ngọc Hồi - Xã Ngọc Hồi - Huyện Thanh Trì - TP. Hà Nội. (Cạnh cây xăng 76 - BV Nông Nghiệp)
Cơ sở 2: Phòng 201 - nhà C số 290 Tây sơn - Đống Đa - Hà nội
Điện thoại: 096.153.9898 - 093.351.9898 - 096.6886.651
Email: [email protected]
Fanpage: https://www.facebook.com/caodangykhoaphamngocthach/