Bệnh vàng da sơ sinh là gì? Tại sao cần phải phát hiện và điều trị sớm?. Bài viết dưới đây sẽ thông tin đầy đủ cho bạn đọc những vấn đề liên quan đến bệnh vàng da.
Vàng da sơ sinh là do tăng Bilirubin gián tiếp rất hay gặp, sinh có thể ở mức độ nhẹ (vàng da sinh lý) nhưng cũng có thể tiến triển nặng (vàng da bệnh lý). Bệnh xảy ra ở 25-30% ở trẻ đủ tháng và đa số ở trẻ non tháng. Vàng da sơ sinh thường xảy ra trong tháng tuổi đầu tiên nhưng nguy hiểm nhất là trong 2 tuần đầu tiên.
Bệnh vàng da là một tình trạng phổ biến, đặc biệt là ở trẻ sinh non (sinh trước 37 tuần tuổi). Trong một số ít trường hợp, vàng da là biểu hiện của một căn bệnh tiềm tàng nào đó trong vòng 24 giờ sau sinh. Biểu hi, ện của vàng da sơ sinh bệnh lý là vàng da đậm xuất hiện sớm; mức độ vàng toàn thân, lòng bàn tay, bàn chân và cả kết mạc mắt. Nếu không phát hiện và điều trị vàng da bệnh lý kịp thời thì có thể xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh do Bilirubin gián tiếp thấm vào não trẻ sẽ bị tử vong hoặc bị bại não suốt đời.
Hiện tượng vàng da sơ sinh nếu không hết vàng sau 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ non tháng có thể là báo hiệu của một bệnh lý nào đó. Đa số trẻ sơ sinh bị vàng da thường tự khỏi mà không cần điều trị. Thường biến mất sau 1 đến 2 tuần sau sinh. Trẻ sơ sinh vàng da bệnh lý có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm về gan.
Chính vì vậy, việc nhận biết vàng ở trẻ sơ sinh là điều vô cùng quan trọng.
_optimized.jpg)
Vàng da sinh lý là tình trạng bình thường ở trẻ sơ sinh
Vàng da là hiện tượng hồng cầu bị vỡ, chức năng chuyển hóa bilirubin của gan chưa đến độ hoàn thiện. Có 2 dạng vàng da là sinh lý và bệnh lý. Vàng da sinh lý thường sẽ biến mất sau một thời gian ngắn. Vàng da bệnh lý có thể gây biến chứng rất nguy hiểm do trẻ có thể bị hôn mê, vàng da nhân não, có thể khiến trẻ tử vong
Một số dấu hiệu để phân biệt vàng da sơ sinh sinh lý và vàng da bệnh lý
Vàng da sinh lý: khi trẻ được 1-7 ngày tuổi sẽ xuất hiện dấu hiệu vàng da và hiện tượng này sẽ tự hết mà không cần điều trị. Tuy nhiên nếu trẻ vẫn ăn ngủ bình thường, thường biến mất trong vòng 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần với trẻ non tháng.
Vàng da sinh lý chỉ vàng da vùng mặt, cổ, bàn chân, bàn tay không kèm theo các triệu chứng bất thường khác như gan lách to, thiếu máu, bỏ bú, lừ đừ. Nồng độ Bilirubin/máu không quá 12mg% ở trẻ đủ tháng và không quá 14mg% ở trẻ thiếu tháng. Tốc độ tăng Bilirubin/máu không quá 5mg% trong 24 giờ. Ngoài ra, nước tiểu của trẻ sơ sinh sinh thường không màu và phân nhạt màu.
Khi lượng Bilirubin tích tụ vượt quá mức sẽ gây vàng da ở vùng cổ, ngực. Khi trẻ được khoảng 2 tuần tuổi, gan đã phát triển đầy đủ hơn vàng da sinh lý ở mức độ nhẹ đủ sức xử lý Bilirubin hiện tượng trẻ sơ sinh bị vàng da sẽ hết vàng da sẽ tự khỏi.
Vàng da bệnh lý
Trong một số trường hợp trẻ bị vàng da từ đầu đến chân ngay khi lọt lòng không được điều trị trẻ sẽ bị nhiễm độc thần kinh, co giật. Biểu hiện của vàng da bệnh lý không hết vàng sau 1 tuần, mức độ vàng toàn thân, lòng bàn tay, bàn chân, kết mạc mắt. Xét nghiệm Bilirubin trong máu tăng hơn bình thường. Đồng thời có sự xuất hiện của các triệu chứng bất thường khác như bỏ bú, co giật. Nếu không điều trị vàng da sơ sinh bệnh lý kịp thời có thể xảy ra nhiễm độc thần kinh do Bilirubin hoặc bị hại não suốt đời.
Nguyên nhân dẫn đến trẻ sơ sinh bị vàng da bệnh lý là do bất đồng nhóm máu mẹ con (ABO, Rh), bệnh lý tan máu (thiếu men G6PD, trẻ bị bệnh gan mật bẩm sinh (teo hoặc giãn đường dẫn mật), xuất huyết dưới da, chậm đi phân su, hồng cầu hình liềm, bị nhiễm virus bào thai.
Các triệu chứng của bệnh vàng da bệnh lý điển hình như:
- Lượng Bilirubin trong máu tăng vượt quá mức bình thường.
- Vàng da toàn thân, lòng bàn tay, bàn chân.
- Mức độ da vàng đậm hơn bình thường.
- Niêm mạc mắt cũng bị vàng da.
- Xuất hiện thêm các triệu chứng bất thường như: bỏ bú sốt, co giật, hoặc ngủ li bì
- Vàng da lâu khỏi hơn, có thể kéo dài hơn 1 tuần
- Những trẻ sinh thiếu tháng khi chưa đủ 37 tuần tuổi có nguy cơ cao mắc bệnh vàng da sinh lý hơn. Vì trẻ sinh thiếu tháng gan chưa phát triển hoàn toàn không có khả năng xử lý và loại bỏ bilirubin.
- Trong sữa mẹ có quá nhiều vitamin A hoặc trẻ bị dị ứng sữa mẹ
Khi trẻ bị vàng da xuất hiện một trong số các dấu hiệu sau nên đưa trẻ đến cơ sở y tế khám:
- Vàng da xuất hiện sớm trước 48 giờ sau sinh.
- Vàng toàn thân, vàng cả lòng bàn tay và lòng bàn chân.
- Vàng da kéo dài trên 1 tuần đối với trẻ đủ tháng, trên 2 tuần với trẻ thiếu tháng.
- Trẻ kèm các dấu hiệu bất thường khác như bú ít, co giật, sốt
- Ấn nhẹ ngón tay cái lên da trẻ trong vài giây, sau đó buông ra nơi ấn ngón tay sẽ có màu vàng rõ rệt.
Theo Cao đẳng y khoa Phạm Ngọc Thạch tổng hợp