Kiến thức Điều dưỡng cơ bản gồm những nội dung hạng mục gì?

Để làm tốt vai trò trong hệ thống chăm sóc sức khỏe, người Điều dưỡng viên cần nắm vững kiến thức Điều dưỡng cơ bản. Vậy kiến thức đó bao gồm những kỹ năng gì? Bài viết hôm nay sẽ giúp các bạn hệ thống hóa toàn bộ những kiến thức nền tảng ngành Điều dưỡng, hãy cùng theo dõi!

Định nghĩa kiến thức Điều dưỡng cơ bản là gì?

Kiến thức Điều dưỡng cơ bản là hệ thống những kiến thức và kỹ năng nền tảng mà một Điều dưỡng viên cần có để thực hiện nhiệm vụ chăm sóc người bệnh một cách an toàn và hiệu quả. Đây là phần cốt lõi trong chương trình đào tạo Điều dưỡng tại các trường Cao đẳng, Đại học, bao gồm cả lý thuyết và thực hành lâm sàng.

Định nghĩa kiến thức Điều dưỡng cơ bản là gì?

Kiến thức Điều dưỡng cơ bản yêu cầu Điều dưỡng có trách nhiệm:

• Theo dõi, đánh giá tình trạng bệnh nhân;
• Thực hiện các kỹ thuật chăm sóc cơ bản (vệ sinh, ăn uống, vận động);
• Cung cấp thuốc và điều trị theo chỉ định của Bác sĩ;
• Theo dõi dấu hiệu sinh tồn;
• Phòng ngừa nhiễm khuẩn;
• Hỗ trợ và động viên bệnh nhân;
• Tham gia vào giáo dục bệnh nhân về cách chăm sóc bệnh nhân, chế độ ăn và thói quen sinh hoạt;
• Giao tiếp với người bệnh và phối hợp với đội ngũ y tế.

Có thể thấy rõ, kiến thức Điều dưỡng cơ bản không chỉ dành cho sinh viên ngành y mà còn rất hữu ích cho những ai đang chăm sóc người thân tại nhà hoặc làm việc trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Những kiến thức Điều dưỡng cơ bản

Trong thực hành lâm sàng, Điều dưỡng viên không chỉ cần nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn phải thành thạo các kỹ thuật chăm sóc người bệnh một cách chính xác, an toàn và theo quy trình chuẩn của Bộ Y tế. Những kiến thức Điều dưỡng cơ bản dưới đây chính là nền tảng giúp Điều dưỡng viên xử lý tốt các tình huống thường gặp.

Dưới đây là các kỹ thuật Điều dưỡng cơ bản quan trọng:

Kỹ thuật pha thuốc cho người bệnh

Điều dưỡng viên cần nắm rõ quy trình pha thuốc theo y lệnh, thực hiện đúng kỹ thuật để đảm bảo an toàn. Việc pha thuốc đòi hỏi phải xác định đúng liều lượng, loại dung môi, tuân thủ nguyên tắc vô khuẩn và thận trọng trong từng thao tác để tránh sai sót gây phản ứng phụ cho người bệnh.

Kỹ thuật đặt kim luồn ngoại vi

Kim luồn ngoại vi là dụng cụ làm bằng ống nhựa mềm, được đưa vào lòng tĩnh mạch để tiêm hoặc truyền dịch. Điều dưỡng viên cần xác định tĩnh mạch phù hợp, sát khuẩn đúng kỹ thuật, thao tác nhẹ nhàng, đúng quy trình để hạn chế biến chứng như viêm tĩnh mạch hoặc tụ máu.

Kỹ thuật thay băng rửa vết thương sạch

Trước khi thay băng, Điều dưỡng viên phải đeo găng sạch, trải nilon hoặc tấm lót dưới vết thương, chuẩn bị dung dịch rửa (NaCl 0.9% hoặc dung dịch sát khuẩn theo chỉ định) và tiến hành rửa vết thương theo hướng từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới để hạn chế lây nhiễm chéo.

Kỹ thuật thay băng vết thương và cắt chỉ

Đối với vết thương có dính máu khô, cần làm mềm bằng dung dịch rửa trước khi tháo băng. Cắt chỉ phải thực hiện theo đường của vết mổ, đảm bảo vô khuẩn và quan sát kỹ vùng da xung quanh để theo dõi nguy cơ nhiễm trùng sau cắt.

Kỹ thuật sơ cứu gãy xương

Sơ cứu gãy xương phải được thực hiện ngay tại hiện trường với nguyên tắc cố định, cầm máu và bất động. Dù là gãy kín hay gãy hở, Điều dưỡng cần nhanh chóng đánh giá tình trạng, sử dụng nẹp hoặc vật thay thế phù hợp để cố định, hạn chế tổn thương thêm trong quá trình vận chuyển.

Kỹ thuật thực hiện đúng các biện pháp cầm máu tạm thời

Tùy vào vị trí tổn thương là động mạch, tĩnh mạch hay mao mạch, Điều dưỡng viên cần chọn biện pháp cầm máu phù hợp: ép trực tiếp, băng ép, dùng garo hoặc nhét gạc. Thực hiện đúng kỹ thuật giúp hạn chế mất máu và đảm bảo an toàn cho người bệnh trước khi xử lý chuyên sâu.

Kỹ thuật khử khuẩn tiệt khuẩn dụng cụ y tế

Kỹ thuật này bao gồm xử lý dụng cụ trước và sau khi sử dụng, ngâm, rửa, sấy khô, đóng gói và hấp tiệt khuẩn, Phải phân biệt rõ giữa dụng cụ sạch, khử khuẩn mức độ cao và tiệt khuẩn hoàn toàn.

Phương pháp hấp ướt là kỹ thuật tiệt khuẩn phổ biến, sử dụng hơi nước bão hòa áp suất cao để tiêu diệt vi sinh vật.

Ghi chép và theo dõi lượng dịch của bệnh nhân

Điều dưỡng viên có trách nhiệm ghi chép lượng dịch vào, ra của người bệnh, bao gồm: nước uống,  sữa, nước trái cây, cà phê, trà, dịch truyền, máu, nước tiểu, dịch hút từ ống dẫn lưu... Việc này giúp Bác sĩ đánh giá chức năng thận, tuần hoàn và điều chỉnh phác đồ điều trị kịp thời.

Kỹ thuật thở oxy qua mũi và ống mở khí quản

Liệu pháp oxy thường áp dụng cho bệnh nhân có tình trạng thiếu oxy. Điều dưỡng cần xác định đúng chỉ định, sử dụng dụng cụ thích hợp (ống thông mũi, mask hoặc ống mở khí quản), cài đặt lưu lượng phù hợp và theo dõi dấu hiệu cải thiện hô hấp hoặc biến chứng.

Kỹ thuật rửa tay vô khuẩn ngoại khoa

Đây là bước bắt buộc trước khi thực hiện các thủ thuật vô khuẩn. Điều dưỡng phải rửa tay theo thứ tự quy định, đảm bảo chà sát tất cả các vùng tay, cổ tay, móng và cẳng tay trong thời gian quy định, sử dụng bàn chải, dung dịch sát khuẩn chuyên dụng.

Kỹ thuật đặt ống thông dạ dày

Kỹ thuật này dùng để hút dịch tiêu hóa hoặc nuôi ăn qua sonde. Kỹ thuật yêu cầu Điều dưỡng xác định đúng chiều dài ống, kiểm tra vị trí bằng hút thử hoặc bơm không khí và nghe tiếng sôi, đảm bảo cố định ống chắc chắn, tránh sặc hoặc tổn thương niêm mạc dạ dày.

Kỹ thuật thụt tháo cho bệnh nhân

Kỹ thuật này giúp làm sạch ruột, hỗ trợ trong điều trị táo bón hoặc chuẩn bị trước phẫu thuật. Điều dưỡng cần chọn dung dịch thích hợp (nước ấm, glycerin...), sử dụng dụng cụ đúng kỹ thuật, đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng trái, theo dõi phản ứng trong và sau khi thực hiện.

Ngoài ra, Điều dưỡng còn cần nắm rất nhiều các quy trình kỹ thuật khác như:

• Kỹ thuật hút đờm qua mũi, họng hoặc ống mở khí quản;
• Kỹ thuật thông tiểu và chăm sóc bàng quang;
• Kỹ thuật hỗ trợ dinh dưỡng qua sonde cho người bệnh;
• Kỹ thuật rửa bàng quang liên tục;
• …

Việc liên tục cập nhật và thực hành kỹ thuật Điều dưỡng cơ bản không chỉ giúp nâng cao năng lực chuyên môn mà còn đảm bảo an toàn, hiệu quả trong chăm sóc người bệnh.

Thái độ và các kỹ năng Điều dưỡng viên cần có

Bên cạnh kiến thức và kỹ thuật chuyên môn, thái độ nghề nghiệp và kỹ năng giao tiếp đóng vai trò không kém phần quan trọng trong hiệu quả chăm sóc người bệnh. Một Điều dưỡng viên giỏi không chỉ là người thực hiện đúng y lệnh, mà còn phải là người giao tiếp tốt, cư xử chuyên nghiệp và có tâm với nghề.

Thái độ và các kỹ năng Điều dưỡng viên cần có

Dưới đây là những kỹ năng và phẩm chất cốt lõi mà một Điều dưỡng viên cần có:

Kỹ năng chuyên môn

Kỹ năng chuyên môn là nền tảng cốt lõi để Điều dưỡng viên thực hiện nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe cho người bệnh một cách chính xác và an toàn. Điều này bao gồm:

• Lập kế hoạch chăm sóc toàn diện cho người bệnh và trực tiếp triển khai theo đúng quy trình kỹ thuật Điều dưỡng;
• Thực hiện đầy đủ, thuần thục các kỹ thuật Điều dưỡng cơ bản và một số kỹ thuật Điều dưỡng chuyên khoa (hô hấp, ngoại khoa, nội khoa...);
• Phối hợp tốt với Bác sĩ và đội ngũ y tế trong chăm sóc, điều trị người bệnh tại cơ sở y tế;
• Tham gia công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu, phòng bệnh và nâng cao sức khỏe cộng đồng;
• Sơ cứu, cấp cứu ban đầu trong các trường hợp tai nạn, bệnh lý nguy cấp;
• Theo dõi và ghi chép đầy đủ các diễn biến lâm sàng, phát hiện sớm bất thường để kịp thời báo cáo Bác sĩ;
• Tiếp đón người bệnh khi đến khám, nhập viện, chuyển khoa hoặc ra viện đúng quy trình;
• Tổ chức giáo dục sức khỏe cho người bệnh, gia đình và cộng đồng; nhắc nhở người bệnh giữ gìn vệ sinh, trật tự nơi điều trị;
• Tham gia đào tạo, hướng dẫn Điều dưỡng viên trung cấp và các nhân viên y tế khác, đồng thời không ngừng học tập và nâng cao tay nghề.

Kỹ năng mềm

Bên cạnh năng lực chuyên môn, kỹ năng mềm là yếu tố hỗ trợ quan trọng giúp Điều dưỡng viên xử lý tốt các tình huống trong thực tế và xây dựng mối quan hệ tích cực với bệnh nhân, đồng nghiệp:

• Giao tiếp, ứng xử tốt với bệnh nhân, thân nhân và đồng nghiệp trong mọi hoàn cảnh;
• Tư vấn và giáo dục sức khỏe một cách rõ ràng, dễ hiểu cho người bệnh và cộng đồng;
• Có kỹ năng tổ chức, làm việc nhóm, thuyết trình và giải quyết mâu thuẫn nội bộ trong môi trường áp lực cao;
• Tự học, tự nghiên cứu, luôn cập nhật kiến thức mới để nâng cao chất lượng chăm sóc;
• Quản lý tốt bản thân, thời gian và nhân lực, đảm bảo công việc trôi chảy, hiệu quả;
• Chịu được áp lực cao trong công việc, đặc biệt trong các khoa hồi sức cấp cứu, truyền nhiễm, sản khoa...;
• Tham gia nghiên cứu khoa học, đóng góp sáng kiến cải tiến trong lĩnh vực Điều dưỡng;
• Giao tiếp cơ bản bằng tiếng Anh, hỗ trợ Điều dưỡng quốc tế hóa và phục vụ bệnh nhân nước ngoài;
• Sử dụng thành thạo tin học văn phòng, phần mềm quản lý bệnh án và ứng dụng công nghệ thông tin trong chăm sóc sức khỏe.

Thái độ

Thái độ nghề nghiệp là yếu tố quyết định đến hình ảnh, uy tín và đạo đức của người Điều dưỡng. Một Điều dưỡng viên chuẩn mực cần thể hiện những phẩm chất sau:

• Có đạo đức nghề nghiệp và ý thức trách nhiệm cộng đồng cao, luôn hành nghề với sự tận tâm và cẩn trọng;
• Tôn trọng và thân thiện với người bệnh, không phân biệt đối xử, sẵn sàng hỗ trợ người bệnh và thân nhân với tinh thần phục vụ;
• Yêu ngành, yêu nghề, tận tụy trong chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân;
• Trung thực trong hành nghề, không làm sai lệch hồ sơ bệnh án, không vụ lợi cá nhân;
• Tôn trọng, đoàn kết, hợp tác với đồng nghiệp, góp phần xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, nhân văn;
• Khiêm tốn, ham học hỏi, luôn chủ động trong việc nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng và tác phong nghề nghiệp.

Xu hướng và thách thức trong nghề Điều dưỡng hiện đại

Trong bối cảnh ngành y tế hiện đại, vai trò của người Điều dưỡng không ngừng được mở rộng, đòi hỏi phải thích ứng linh hoạt với công nghệ, mô hình chăm sóc mới và nhu cầu bệnh nhân ngày càng đa dạng.

Xu hướng

• Điều dưỡng không còn chỉ là người "thực hiện y lệnh", mà trở thành nhân tố chủ động trong chăm sóc, giáo dục sức khỏe và hỗ trợ tinh thần cho bệnh nhân. Mô hình chăm sóc hiện đại đòi hỏi Điều dưỡng viên phải nắm bắt tâm lý, phối hợp cùng các Bác sĩ, nhân viên y tế để đạt hiệu quả tối ưu;
• Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số trong y tế đang thay đổi cách làm việc của Điều dưỡng viên. Việc sử dụng hồ sơ bệnh án điện tử, máy theo dõi thông minh, phần mềm quản lý và các công cụ hỗ trợ chăm sóc bệnh nhân yêu cầu Điều dưỡng thành thạo công nghệ và tin học y tế;
• Nhu cầu Điều dưỡng chất lượng cao tại các quốc gia phát triển như Nhật Bản, Đức, Úc... đang tạo ra cơ hội việc làm rộng mở cho Điều dưỡng viên Việt Nam. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu quốc tế, Điều dưỡng cần có kỹ năng ngoại ngữ, bằng cấp được công nhận, cũng như sự hiểu biết về văn hóa và quy trình y tế của nước ngoài.

Thách thức

• Áp lực công việc và khối lượng quá tải

Điều dưỡng thường phải làm việc trong môi trường căng thẳng, trực đêm, tiếp xúc với bệnh nhân nặng, nguy cơ lây nhiễm cao. Nhiều nơi thiếu nhân lực, dẫn đến tình trạng kiệt sức nghề nghiệp, ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc.

• Chính sách đãi ngộ còn hạn chế

Dù là lực lượng tuyến đầu chăm sóc sức khỏe, nhưng ở nhiều cơ sở y tế, Điều dưỡng vẫn chưa được đãi ngộ xứng đáng về lương, phúc lợi hay cơ hội thăng tiến. Điều này ảnh hưởng đến động lực và sự gắn bó lâu dài với nghề.

• Đòi hỏi cập nhật liên tục kiến thức và kỹ thuật mới

Sự phát triển của y học buộc Điều dưỡng viên phải học suốt đời, thường xuyên tham gia đào tạo liên tục, cập nhật phác đồ, kỹ thuật, công nghệ và xu hướng chăm sóc hiện đại.

• Thách thức đạo đức và ứng xử trong môi trường y tế

Người Điều dưỡng luôn phải đối mặt với những tình huống nhạy cảm, cần ứng xử khéo léo với người bệnh, người nhà và đồng nghiệp. Việc giữ vững đạo đức nghề nghiệp trong bối cảnh áp lực là một thách thức không nhỏ.

Nghề Điều dưỡng ngày nay đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ. Những xu hướng tích cực đang mở ra nhiều cơ hội, nhưng đi kèm là không ít thách thức cần vượt qua. Muốn thành công, người Điều dưỡng viên cần chủ động nâng cao kỹ năng, thích nghi với sự thay đổi và giữ vững đạo đức nghề nghiệp.

Trên đây ban tư vấn Trường Cao đẳng Y khoa Phạm Ngọc Thạch đã tổng hợp những kiến thức Điều dưỡng cơ bản. Hy vọng bài viết đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về nghề Điều dưỡng, từ đó có cái nhìn đầy đủ hơn về lĩnh vực này.