Bệnh viện Việt Đức đang điều trị cho bệnh nhi 13 tuổi, đã mắc sỏi mật từ 4 năm nay. Nguyên nhân gây sỏi mật ở trẻ em dễ mắc nhưng nhiều gia đình lại chủ quan, đặc biệt là ở nông thôn.
Bé gái đến khám tại Bệnh viện Việt Đức ngày 28/9, da xanh xao. Mẹ bé cho biết bé vẫn uống thuốc điều trị thường xuyên và theo dõi định kỳ. Hiện bệnh nhi 13 tuổi, đã dùng thuốc trị sỏi mật suốt 4 năm nay.
Tiến sĩ Đỗ Tuấn Anh, Trưởng khoa phẫu thuật gan, mật, Bệnh viện Việt Đức cho biết sỏi túi hay gặp ở tuổi trung niên nhưng đang có xu hướng gặp ở người trẻ gần đây. Sỏi túi mật hình thành theo cơ chế phức tạp, chủ yếu liên quan đến chuyển hóa. 90% bệnh lý về sỏi đường mật trong và ngoài gan có liên quan bệnh lý về tụy và gan. Nhiều trường hợp tới viện khám ở giai đoạn muộn khiến việc điều trị khó khăn.
Trước đây, bệnh lý này hay gặp ở châu Âu và những nước phát triển, còn gọi là bệnh nhà giàu do thường gặp ở những người béo phì, rối loạn chuyển hoá lipid, đái tháo đường type 2.
Tuy nhiên hiện nay, số lượng bệnh nhân Việt Nam bị sỏi túi mật cũng rất nhiều, chiếm khoảng 60-70% tỉ lệ sỏi đường mật nói chung. Sỏi túi mật gồm 3 loại: Sỏi sắc tố mật, sỏi cholesterol và sỏi hỗn hợp.
Hiện mỗi năm Khoa phẫu thuật gan, mật - BV Việt Đức khám cho khoảng 3.000 người bệnh các bệnh lý về gan mật, thực hiện khoảng gần 1.600 ca phẫu thuật. Tuy nhiên, trong đó có tới hơn 1.000 ca liên quan đến bệnh lý sỏi mật.
Với trẻ em, Tiến sĩ Đỗ Tuấn Anh cho hay, nguyên nhân trẻ em mắc sỏi mật chủ yếu liên quan đến rối loạn chuyển hóa do ăn uống không cân đối, ăn quá nhiều chất béo, đạm.
Một nguyên nhân nữa khiến trẻ ở nông thôn bị sỏi mật là do vệ sinh không bảo đảm nên nhiễm giun chui lên đường mật gây nhiễm trùng, tạo thành sỏi trong mật, đặc biệt là giun đũa. Khi giun chui lên đường mật để lại những mảnh vụn của xác giun hay trứng giun làm cho sắc tố mật và can xi bám vào tạo nên sỏi mật.
Sỏi mật có thể ở bất cứ vị trí nào trong đường dẫn mật: Sỏi trong gan, túi mật, ống mật chủ hoặc sỏi trong gan kết hợp với sỏi ống mật chủ... Ở trẻ em sỏi thường nằm trong ống mật chủ hoặc kết hợp sỏi trong gan và ống mật chủ, rất hiếm thấy sỏi đơn thuần trong túi mật hoặc trong gan và chủ yếu là sỏi sắc tố nâu, ít gặp sỏi cholesterol.
Theo các chuyên gia y tế, tùy theo vị trí của sỏi mật mà những biểu hiện của bệnh sỏi mật ở trẻ em sẽ khác nhau như:
- Đau bụng từng cơn, thường là cơn đau bụng mật. Cơn đau xuất hiện đột ngột, đau nhiều ở vùng hạ sườn phải, có khi lan lên bả vai hoặc ra sau lưng, có khi đau ở vùng thượng vị. Cơn đau có thể kéo dài hàng giờ và thường xuất hiện sau bữa ăn có nhiều chất béo.
- Sốt cao hoặc sốt vừa, sốt nhẹ do phản ứng của cơ thể với tình trạng nhiễm khuẩn đường mật.
- Vàng da tắc mật, phân bạc màu, nước tiểu sẫm màu.
Ở những thể không điển hình có khi chỉ đau và sốt, không có vàng da hoặc biểu hiện những triệu chứng của các biến chứng như viêm đường mật, áp xe đường mật, viêm phúc mạc mật, chảy máu đường mật, viêm tụy cấp, xơ gan...
Khi trẻ bị sỏi mật thì chế độ ăn nên hạn chế chất béo (đặc biệt với những trẻ béo phì), nhưng khẩu phần ăn cần bảo đảm đáp ứng đủ nhu cầu cho sự phát triển của trẻ, đồng thời sử dụng các thuốc điều trị triệu chứng chống đau, chống nhiễm khuẩn. Nếu trẻ có những biểu hiện như đau vùng gan, sốt, trong cơn sốt có rét run, có dấu hiệu vàng da… thì cần phải đến cơ sở y tế thăm khám. Nếu chủ quan, không khám định kỳ khi có sỏi thì dễ gặp nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm hoại tử túi mật hoặc sỏi rơi vào đường mật gây biến chứng viêm tụy cấp, tắc mật cấp…